معاملات فیوچرز چیست؟ معرفی معاملات Futures ارز دیجیتال

افراد فعال در بازار ارز دیجیتال معمولا خود را جدای از افرادی می‌دانند که در بازارهای سنتی، مانند بورس، فعال هستند. با این وجود، این بازارها در موارد زیادی اشتراک دارند؛ یکی از این موارد، معاملات فیوچرز (Futures) است. معاملات فیوچرز ارز دیجیتال، به سرعت رشد کرده و به ابزاری محبوب برای معامله‌گران تبدیل شده‌اند. این معاملات به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا بدون نیاز به نگهداری واقعی دارایی‌های دیجیتال، در نوسانات قیمت بیت ‌کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و سایر ارزهای دیجیتال شرکت کنند. در این مقاله، بررسی خواهیم کرد که معاملات فیوچرز چیست، چگونه کار می‌کند و چه مزایا و معایبی برای معامله‌گران به همراه دارد.

معاملات فیوچرز چیست؟

معاملات فیوچرز (Futures Trading) نوعی قرارداد مالی است که در آن دو طرف توافق می‌کنند دارایی مشخصی را در یک تاریخ معین در آینده و با قیمت از پیش تعیین‌شده معامله کنند. این نوع معاملات در بازارهای مالی مختلف از جمله سهام، کالاها و ارزهای دیجیتال کاربرد دارد. معامله‌گران با استفاده از قراردادهای Futures می‌توانند بدون نیاز به مالکیت واقعی یک دارایی، روی افزایش یا کاهش قیمت آن در آینده شرط‌بندی کنند. این ویژگی، فرصت کسب سود از نوسانات قیمتی را حتی در بازارهای نزولی فراهم می‌کند.

قراردادهای فیوچرز توافق‌نامه‌هایی استاندارد هستند که در بورس‌های مالی معامله می‌شوند. این قراردادها شامل جزئیات زیر است:

• نوع دارایی (مثلاً بیت‌ کوین، طلا یا نفت)
• اندازه قرارداد (مثلاً یک بیت‌ کوین در هر قرارداد)
• تاریخ سررسید (تاریخی که قرارداد باید اجرا شود)
• قیمت توافق‌شده (قیمتی که معامله در آن انجام خواهد شد)

تاریخچه معاملات فیوچرز

معاملات فیوچرز از قرن‌ها پیش در بازارهای مالی وجود داشته‌اند و ابتدا در بازارهای سنتی کالاها مانند برنج، گندم و نفت مورد استفاده قرار می‌گرفتند. با پیشرفت بازارهای مالی، قراردادهای Futures به دارایی‌هایی مانند فلزات گران‌بها، شاخص‌های سهام و ارزهای خارجی نیز گسترش یافتند. در اوایل قرن ۲۱، این ابزار معاملاتی وارد بازار ارزهای دیجیتال شد و در سال ۲۰۱۷، اولین قراردادهای فیوچرز بیت‌ کوین توسط بورس‌های معتبر جهانی راه‌اندازی شد. امروزه، معاملات فیوچرز کریپتو به دلیل نقدشوندگی بالا، امکان استفاده از اهرم و فرصت کسب سود در بازارهای نزولی و صعودی، به یکی از پرطرفدارترین روش‌های معامله در این حوزه تبدیل شده است.

تفاوت معاملات فیوچرز با معاملات اسپات (نقدی)

در معاملات اسپات (Spot)، دارایی به‌صورت آنی خرید و فروش می‌شود و مالکیت آن بلافاصله به خریدار منتقل می‌شود. به عنوان مثال، اگر فردی یک بیت‌ کوین در بازار اسپات بخرد، این دارایی مستقیماً به کیف پول او منتقل شده و می‌تواند آن را نگه دارد، ارسال کند یا بفروشد. اما در معاملات فیوچرز (Futures)، معامله‌گران دارایی واقعی را خرید و فروش نمی‌کنند، بلکه قراردادی را می‌پذیرند که بر اساس آن، در تاریخ معینی در آینده، دارایی را با قیمت از پیش تعیین‌شده معامله خواهند کرد.

اسپات و فیوچرز چیست؟

بازار اسپات بازاری است که در آن دارایی‌ها با قیمت لحظه‌ای خرید و فروش می‌شوند و معاملات به صورت فوری انجام می‌گیرند. به عبارت دیگر، وقتی بیت کوین می‌خرید، همان لحظه مالک واقعی آن می‌شوید و می‌توانید آن را به کیف پول خود منتقل کنید.

معاملات فیوچرز توافقی میان خریدار و فروشنده است که بر اساس آن خرید یا فروش یک دارایی در زمان مشخصی در آینده و با قیمت از پیش تعیین شده انجام می‌شود. در این نوع معاملات، شما مالک واقعی ارز نیستید و صرفاً روی تغییرات قیمت آن معامله می‌کنید.

فیوچرز در ارز دیجیتال چیست؟

فیوچرز روشی برای سوداگری روی قیمت دارایی‌ها، از جمله ارزهای دیجیتال است بدون اینکه مالکیت واقعی آن‌ها را داشته باشید. در این نوع معاملات می‌توانید هم در بازار صعودی و هم در بازار نزولی سود کسب کنید.

معامله‌گران با استفاده از قراردادهای فیوچرز می‌توانند از تغییرات قیمتی ارزهای دیجیتال سود ببرند، بدون اینکه خود ارز را مالک باشند. برای مثال، اگر فکر می‌کنید قیمت بیت کوین کاهش پیدا می‌کند، می‌توانید پوزیشن فروش (شورت) باز کنید و از ریزش قیمت سود بگیرید.

نحوه عملکرد معاملات فیوچرز

معاملات فیوچرز بر اساس قراردادهای آتی انجام می‌شوند که به معامله‌گران این امکان را می‌دهند تا بدون مالکیت واقعی یک دارایی، روی افزایش یا کاهش قیمت آن در آینده شرط‌بندی کنند. این معاملات بر روی پلتفرم‌های معاملاتی انجام شده و تسویه آن‌ها می‌تواند به‌صورت نقدی یا تحویل فیزیکی دارایی باشد. برخلاف معاملات اسپات که در آن دارایی بلافاصله خریداری می‌شود، در معاملات Futures، معامله‌گران می‌توانند از اهرم و مارجین استفاده کنند تا موقعیت‌های معاملاتی بزرگ‌تری باز کنند.

مدت زمان معاملات فیوچرز

زمان مورد توافق در قراردادهای فیوچرز می‌تواند از ۲۴ ساعت تا چند سال متغیر باشد. با این حال، نوع رایج‌تر امروزی فیوچرز دائمی است که تاریخ انقضا ندارد و معامله‌گران می‌توانند تا هر زمانی که بخواهند، موقعیت خود را نگه دارند. در فیوچرز سنتی، قرارداد در تاریخ مشخصی منقضی می‌شود، اما در فیوچرز دائمی چنین محدودیتی وجود ندارد و شما تعیین می‌کنید چه زمانی معامله را ببندید.

اهرم (Leverage) و تاثیر آن بر سود و زیان

اهرم (Leverage) یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های معاملات فیوچرز است که به معامله‌گران این امکان را می‌دهد تا با مقدار کمی سرمایه، موقعیت‌های بزرگ‌تری در بازار باز کنند. برای مثال، اگر یک معامله‌گر از اهرم 10× استفاده کند، می‌تواند با 100 دلار، موقعیتی به ارزش 1000 دلار باز کند.

• مزیت اهرم: امکان کسب سود بیشتر با سرمایه کمتر
• خطر اهرم: افزایش احتمال لیکوئید شدن و از دست رفتن کل سرمایه

مثال ساده:

اگر قیمت بیت‌ کوین 5 درصد افزایش یابد:

در معامله بدون اهرم، سود شما 5 درصد خواهد بود.

در معامله با اهرم 10×، سود شما 50 درصد خواهد بود.

اما در صورت کاهش 5 درصد قیمت، ضرر شما نیز 50 درصد خواهد شد و ممکن است حساب شما لیکوئید شود.

مارجین (Margin) و نحوه استفاده از آن

مارجین (Margin) به مبلغی گفته می‌شود که یک معامله‌گر باید برای باز کردن و نگهداری یک موقعیت معاملاتی در بازارهای فیوچرز یا سایر بازارها در حساب خود داشته باشد. این مبلغ به عنوان وثیقه برای انجام معاملات بزرگ‌تر از سرمایه واقعی معامله‌گر عمل می‌کند و معمولاً تنها بخشی از ارزش کل معامله است.

مکانیسم قیمت گذاری در معاملات فیوچرز

قیمت‌گذاری در معاملات Futures بر اساس عرضه و تقاضا در بازار و همچنین پیش‌بینی قیمت آینده دارایی پایه (مانند بیت کوین، نفت، یا طلا) انجام می‌شود. این قیمت‌ها نه تنها تحت تأثیر شرایط بازار فعلی قرار دارند، بلکه تحت تأثیر عوامل اقتصادی، سیاسی و تکنیکال نیز می‌توانند نوسان کنند. در این نوع معاملات، قیمت فیوچرز ممکن است با قیمت فعلی دارایی در بازار اسپات (Spot) تفاوت داشته باشد، زیرا معامله‌گران در حال شرط‌بندی بر روی تغییرات قیمت در آینده هستند.

قیمت تسویه (Settlement Price)

قیمت تسویه (Settlement Price) به قیمت پایانی یک قرارداد فیوچرز در تاریخ انقضا یا در زمان تسویه آن گفته می‌شود. این قیمت معمولاً بر اساس میانگین قیمت‌های معامله‌شده در بازه زمانی خاص تعیین می‌شود. قیمت تسویه برای محاسبه سود و زیان نهایی قرارداد و همچنین برای تعیین موجودی‌های مورد نیاز برای مارجین نگهداری استفاده می‌شود.

تاثیر عرضه و تقاضا بر قیمت فیوچرز

همانند هر بازار مالی دیگر، عرضه و تقاضا اصلی‌ترین عواملی هستند که قیمت فیوچرز را تعیین می‌کنند. اگر تقاضا برای یک دارایی فیوچرز زیاد باشد، قیمت فیوچرز افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، اگر عرضه بیشتر از تقاضا باشد، قیمت فیوچرز پایین می‌آید. این نوسانات به معامله‌گران کمک می‌کند تا بر اساس پیش‌بینی‌های خود در مورد تغییرات قیمت در آینده، تصمیم‌گیری کنند.

نحوه تسویه قراردادهای فیوچرز

تسویه قراردادهای Futures به فرآیند بسته شدن یک قرارداد آتی و انتقال سود یا زیان به حساب‌های معامله‌گران اطلاق می‌شود. پس از تاریخ انقضا یا تسویه قرارداد، بسته به نوع قرارداد، تسویه به دو روش فیزیکی یا نقدی انجام می‌شود. این تسویه‌ها می‌توانند تأثیر زیادی بر روی نحوه اجرای قرارداد و نحوه پرداخت‌ها داشته باشند.

تسویه فیزیکی (Physical Settlement)

در تسویه فیزیکی، پس از پایان قرارداد فیوچرز، دارایی واقعی (مثلاً نفت، طلا، یا حتی ارز دیجیتال) به خریدار تحویل داده می‌شود. به این معنا که در تاریخ تسویه، اگر یک قرارداد فیوچرز مربوط به یک کالا یا دارایی خاص باشد، خریدار ملزم است که این دارایی را دریافت کند و فروشنده آن را تحویل دهد. این نوع تسویه بیشتر در بازارهای سنتی کالاها مانند نفت، طلا و کشاورزی رایج است.

تسویه نقدی (Cash Settlement)

در تسویه نقدی، به جای تحویل دارایی واقعی، تفاوت قیمت بین قیمت توافق‌شده در قرارداد فیوچرز و قیمت واقعی دارایی در زمان تسویه به صورت نقدی پرداخت می‌شود. به عبارت دیگر، هیچ دارایی فیزیکی تحویل نمی‌شود و فقط یک پرداخت مالی صورت می‌گیرد. این روش معمولاً در بازارهای مالی مانند بازار ارزهای دیجیتال یا شاخص‌های سهام رایج است.

نحوه محاسبه سود و زیان (P&L) در معاملات فیوچرز

محاسبه سود و زیان (P&L) در معاملات فیوچرز بستگی به قیمت ورودی (زمان خرید یا فروش قرارداد) و قیمت تسویه (زمان بسته شدن یا تسویه قرارداد) دارد. به طور کلی، سود یا زیان یک معامله Futures با توجه به تغییرات قیمت دارایی و همچنین مقدار اهرم (Leverage) و مارجین محاسبه می‌شود. برای محاسبه سود یا زیان، ابتدا باید تغییرات قیمت را بر اساس تعداد قراردادها یا حجم موقعیت خود بررسی کنید.

فرمول محاسبه سود و زیان:

P&L = (قیمت تسویه – قیمت ورود) × تعداد قراردادها × اندازه هر قرارداد

• قیمت تسویه (Settlement Price): قیمت نهایی دارایی در زمان تسویه قرارداد.
• قیمت ورود (Entry Price): قیمت خرید یا فروش قرارداد فیوچرز.
• تعداد قراردادها (Number of Contracts): تعداد قراردادهایی که معامله‌گر خریداری کرده است.
• اندازه هر قرارداد (Contract Size): مقدار دارایی که هر قرارداد فیوچرز معادل آن است (برای مثال، هر قرارداد فیوچرز بیت‌کوین ممکن است معادل 1 بیت‌کوین باشد).

انواع معاملات فیوچرز و کاربردهای آن

در بررسی اینکه معاملات Futures چیست، باید انواع آن را بررسی کنیم. معاملات فیوچرز یکی از ابزارهای مالی پیچیده است که معامله‌گران بر اساس تغییرات قیمت دارایی‌ها در آینده، موقعیت‌های خرید یا فروش می‌کنند. این نوع معاملات به‌طور گسترده در بازارهای مالی سنتی و بازارهای ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود و می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک یا کسب سود از نوسانات قیمت به کار رود.

• معاملات فیوچرز کالاها (طلا، نفت، گندم و…)
• معاملات فیوچرز شاخص‌های سهام
• معاملات فیوچرز ارزهای دیجیتال
• معاملات فیوچرز دائمی (Perpetual Futures)

معاملات فیوچرز کالاها (طلا، نفت، گندم و…)

در معاملات فیوچرز کالاها، قراردادهایی برای خرید یا فروش کالاهای فیزیکی در تاریخ‌های معین بسته می‌شود. این کالاها می‌توانند شامل طلا، نفت، گندم و سایر کالاهای کشاورزی یا صنعتی باشند. معامله‌گران از این نوع قراردادها برای محافظت در برابر نوسانات قیمت یا سود بردن از پیش‌بینی تغییرات قیمت این کالاها استفاده می‌کنند.

معاملات فیوچرز شاخص های سهام

در معاملات فیوچرز شاخص‌های سهام، قراردادهایی بر اساس شاخص‌های مختلف بازارهای سهام مانند S&P 500 یا DAX بسته می‌شود. این نوع معاملات به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا پیش‌بینی کنند که ارزش شاخص‌ها در آینده افزایش یا کاهش خواهد یافت. این قراردادها بیشتر برای مدیریت ریسک یا کسب سود از حرکت‌های بازار به‌کار می‌روند.

معاملات فیوچرز ارزهای دیجیتال

در معاملات فیوچرز ارزهای دیجیتال، قراردادهایی برای خرید یا فروش ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و دیگر ارزها در تاریخ‌های خاص ایجاد می‌شود. این معاملات به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که از نوسانات شدید قیمت ارزهای دیجیتال سود ببرند یا ریسک‌های موجود را مدیریت کنند.

معاملات فیوچرز دائمی (Perpetual Futures)

فیوچرز دائمی یا Perpetual Futures نوع خاصی از قراردادهای Futures است که تاریخ انقضا ندارد. به این معنی که این قراردادها به‌طور مداوم قابل تمدید هستند و معامله‌گران می‌توانند بدون نگرانی از تاریخ انقضا، موقعیت‌های خود را حفظ کنند. در این نوع قراردادها، تسویه و فاندینگ ریت (Funding Rate) برای حفظ تعادل بین قیمت فیوچرز و قیمت اسپات (قیمت فعلی بازار) به‌طور منظم انجام می‌شود. فاندینگ ریت (Funding Rate) هزینه‌ای است که بین معامله‌گران طولانی‌مدت (Long) و کوتاه‌مدت (Short) برای حفظ تعادل قیمت فیوچرز و قیمت اسپات پرداخت می‌شود.

مزایا معاملات فیوچرز

معاملات فیوچرز مزایای زیادی دارند که آن‌ها را به ابزاری جذاب برای بسیاری از معامله‌گران تبدیل می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین مزایای این نوع معاملات این است که معامله‌گران می‌توانند از تمامی نوسانات قیمت سود ببرند. به علاوه، با استفاده از اهرم (Leverage)، معامله‌گران می‌توانند با مبالغ کمتری وارد معاملات بزرگ‌تری شوند و به این ترتیب بازدهی خود را افزایش دهند.

از دیگر مزایای معاملات فیوچرز می‌توان به افزایش نقدشوندگی بازار اشاره کرد. بازارهای Futures به طور معمول فعال و مداوم هستند، که باعث می‌شود معامله‌گران بتوانند در هر لحظه وارد یا خارج از بازار شوند. همچنین، فیوچرز به عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک عمل می‌کند. معامله‌گران می‌توانند موقعیت‌های خود را در برابر نوسانات شدید قیمت یا تغییرات ناگهانی بازار پوشش دهند و از ضررهای احتمالی جلوگیری کنند. به این ترتیب، با استفاده از قراردادهای فیوچرز، ریسک‌های موجود در سرمایه‌گذاری‌ها قابل مدیریت‌تر می‌شود.

معایب و ریسک های معاملات فیوچرز

با تمام مزایای معاملاتی که فیوچرز ارائه می‌دهد، معایب و ریسک‌های زیادی نیز وجود دارد که معامله‌گران باید به آن‌ها توجه کنند. یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌ها، خطر لیکوئیدشدن سرمایه است. به دلیل استفاده از اهرم، سود یا زیان معامله‌گر می‌تواند به شدت تحت تأثیر نوسانات قیمت قرار بگیرد. این وضعیت می‌تواند به از دست رفتن کل سرمایه و خروج فوری از بازار منجر شود.

یکی دیگر از معایب معاملات Futures، نیاز به دانش و تجربه بالا است. این نوع معاملات پیچیده و دشوار هستند و برای موفقیت در آن‌ها باید تحلیل‌های دقیق از بازار و حرکت قیمت‌ها انجام شود. همچنین، ریسک‌های مربوط به کال مارجین و استفاده از اهرم وجود دارد. علاوه بر این، نوسانات شدید بازار می‌تواند موجب تغییرات غیرمنتظره در قیمت‌ها شود و این می‌تواند به ضررهای بزرگ منجر گردد.

حکم شرعی معاملات فیوچرز

معاملات فیوچرز به دلیل خاصیت اهرمی، از نظر اکثر مراجع تقلید حرام محسوب می‌شوند. دلیل اصلی این است که برخی علما معتقدند این معاملات، به دلیل عدم مالکیت واقعی دارایی و صرفاً مبتنی بر پیش‌بینی‌های قیمتی، شباهت زیادی به قمار و ربا دارند.

دفتر آیت‌الله خامنه‌ای اعلام کرده که اگر معامله در قالب تعهد به خرید یا فروش در زمان مشخص انجام شود، اشکالی ندارد. اما اگر کسب سود تنها بر اساس پیش‌بینی و بدون انجام معامله واقعی باشد، این سود از نظر شرعی مشکل‌دار است. بنابراین، پیش از ورود به این نوع معاملات، بهتر است حتماً با مرجع تقلید خود مشورت کنید.

خطرات معاملات فیوچرز

معاملات فیوچرز به شما این امکان را می‌دهند که روی قیمت دارایی‌ها در آینده شرط‌بندی کنید. اگرچه این نوع معاملات می‌توانند سودآور باشند، اما همراه با خطرات قابل توجهی هستند:

• ریسک اهرم (Leverage):
  در معاملات فیوچرز، می‌توانید با استفاده از اهرم، مبلغ بیشتری نسبت به سرمایه‌تان معامله کنید. این به معنای این است که حتی با تغییرات کوچک در قیمت، سود یا ضرر شما چند برابر می‌شود. اگر پیش‌بینی شما اشتباه باشد، ممکن است تمام سرمایه‌تان را از دست بدهید.
• لیکویید شدن (Liquidation):
  اگر موجودی حساب شما برای پوشش ضررهای ناشی از تغییرات قیمت کافی نباشد، صرافی به‌طور خودکار موقعیت معاملاتی شما را می‌بندد تا از ضرر بیشتر جلوگیری کند. این فرآیند به‌عنوان لیکویید شدن شناخته می‌شود و می‌تواند منجر به از دست دادن تمام سرمایه‌تان شود.
• نوسانات بازار:
  بازارهای فیوچرز معمولاً نوسانات قیمتی زیادی دارند. این نوسانات می‌توانند باعث شوند که پیش‌بینی‌های شما اشتباه از آب درآید و منجر به ضرر شوند.
• تأثیر اخبار و رویدادها:
  اخبار سیاسی، اقتصادی یا تغییرات ناگهانی در بازار می‌توانند تأثیر زیادی بر قیمت‌ها داشته باشند. این تغییرات ممکن است برخلاف پیش‌بینی‌های شما باشد و منجر به ضرر شود.
• نیاز به دانش و تجربه:
  معاملات فیوچرز نیازمند تحلیل دقیق بازار و دانش تکنیکال است. بدون داشتن تجربه و اطلاعات کافی، احتمال ارتکاب اشتباهات و متحمل شدن ضررهای بزرگ افزایش می‌یابد.

آنچه در مقاله معاملات فیوچرز چیست آموختیم:

در این مقاله، تلاش کردیم به سوال «معاملات فیوچرز چیست؟» پاسخ دهیم. معاملات فیوچرز ابزار مالی قدرتمندی هستند که به معامله‌گران این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به مالکیت دارایی‌های دیجیتال، از نوسانات قیمت ارزهای دیجیتال سود ببرند. با این حال، معاملات فیوچرز خطرات خاص خود را نیز دارند. ریسک لیکوئید شدن سرمایه به دلیل استفاده از اهرم یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها است. معاملات Futures برای کسانی که توانایی مدیریت ریسک را دارند و به دقت بازار را تحلیل می‌کنند، می‌تواند ابزاری مفید برای کسب سود و مدیریت ریسک باشد؛ اما برای افراد بی‌تجربه می‌تواند به راحتی به زیان‌های سنگین منجر شود.

سوالات متداول درباره معاملات فیوچرز چیست؟