مارکت کپ چیست؟ بررسی 0 تا 100 مفهوم ارزش بازار

چرا دو ارز دیجیتال با قیمت یکسان، مارکت کپ متفاوتی دارند؟ این تفاوت چه تاثیری بر سرمایه‌گذاری شما دارد؟ در بالینکس به این سؤال مهم پاسخ می‌دهیم و بررسی می‌کنیم که چطور سهم بازار می‌تواند گاهی سرمایه‌گذار را گمراه کند. در این مقاله با نکاتی آشنا می‌شوید که کمتر کسی به آن‌ها دقت کرده، از روش محاسبه و خطاهای رایج گرفته تا مقایسه ارزش بازار با ارزش سازمانی. پاسخ سوالات شما همین جاست.

مارکت کپ چیست؟

مارکت کپ (Market Capitalization) نشان می‌دهد که ارزش کل سهام یک شرکت یا پروژه در بازار چقدر است. این شاخص با ضرب قیمت هر واحد سهم یا توکن در تعداد کل واحدهای در گردش آن به دست می‌آید. این معیار به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا اندازه نسبی شرکت‌ها یا پروژه‌ها را مقایسه کنند. در بازار ارز دیجیتال (Cryptocurrency)، آن نقش مهم‌تری نسبت به بازار سهام سنتی ایفا می‌کند.

چون ابزارهای ارزیابی ارزش ذاتی در بسیاری از ارزهای دیجیتال هنوز دقیق و کامل نیستند، این ابزار به‌عنوان یکی از اجزای کلیدی تحلیل سرمایه‌گذاری در این حوزه شناخته می‌شود.
توجه به آن به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا پروژه‌های بزرگ‌تر را از پروژه‌های کوچک‌تر تشخیص دهند و بتوانند سطح ریسک سرمایه‌گذاری خود را کنترل کنند. پروژه‌هایی با این عدد بالا، معمولا ثبات بیشتری دارند و سرمایه‌گذاران نهادی بیشتری را جذب می‌کنند.

تفاوت مارکت کپ با ارزش ذاتی

Market Cap تنها بیانگر ارزش بازاری است و الزاما با ارزش واقعی یا ذاتی آن برابر نیست. ارزش ذاتی (Intrinsic Value) به تحلیل‌های بنیادی، درآمد، دارایی‌ها، بدهی‌ها و چشم‌انداز آینده شرکت وابسته است؛ اما این شاخص فقط به قیمت فعلی سهم در بازار و تعداد سهام در گردش بستگی دارد.

برای نمونه، ممکن است شرکتی با این معیار بالا، سوددهی پایین یا بدهی بالا داشته باشد. در این حالت، آن بیش از ارزش واقعی‌اش خواهد بود. برعکس، ممکن است شرکتی با آن پایین، سوددهی بالا و وضعیت مالی بسیار خوبی داشته باشد که در این صورت، بازار هنوز ارزش واقعی آن را به‌درستی منعکس نکرده است.

در بازار ارز دیجیتال هم همین موضوع وجود دارد. توکنی با چنین ارزشی بالا، لزوما کاربرد فنی یا ارزش ذاتی بالایی ندارد. بلکه ممکن است صرفا در مقطعی مورد توجه بازار قرار گرفته باشد. به همین دلیل تحلیل ارزش ذاتی، مکمل بررسی آن است.

مارکت کپ چگونه محاسبه می‌ شود؟

فرمول محاسبه این شاخص به‌صورت زیر است:

Market Cap = Price × Circulating Supply

در این فرمول، Price به معنی قیمت فعلی هر واحد سهام یا توکن است و Circulating Supply تعداد واحدهایی است که در حال حاضر در بازار فعال هستند و در دست کاربران معامله می‌شوند.

اگرچه این فرمول ساده است، اما به دلیل تفاوت در تعاریف و داده‌ها در برخی پروژه‌ها، محاسبه دقیق ممکن است چالش‌برانگیز شود. برای مثال در پروژه‌های ارز دیجیتال، گاهی تفاوت زیادی بین عرضه کل (Total Supply) و عرضه در گردش وجود دارد که می‌تواند تفسیر مارکت کپ را تحت تاثیر قرار دهد.

محاسبه صحیح این شاخص به تحلیل‌گر کمک می‌کند تا چشم‌انداز دقیق‌تری نسبت به اندازه بازار یا پروژه مورد نظر داشته باشد. در بازار ارز دیجیتال، به دلیل نوسان قیمت و تفاوت در عرضه در گردش (Circulating Supply)، این محاسبه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

نمونه عددی برای درک بهتر فرمول محاسبه

فرض کنید توکنی در بازار ارز دیجیتال با قیمت 25 دلار در حال معامله است. اگر عرضه در گردش این توکن 10 میلیون واحد باشد، Market Cap آن به شکل زیر محاسبه می‌شود:

25 × 10,000,000 = 250,000,000 دلار

این عدد نشان می‌دهد که ارزش بازار این پروژه در حال حاضر 250 میلیون دلار است. اگر در آینده تعداد توکن‌های در گردش افزایش یابد یا قیمت تغییر کند، این شاخص نیز متناسب با آن دستخوش تغییر خواهد شد.

برای مقایسه، اگر پروژه دیگری توکن‌هایی به ارزش 1 دلار با عرضه 500 میلیون واحد داشته باشد، ارزش بازار آن برابر با 500 میلیون دلار خواهد بود که دو برابر پروژه قبلی است. این عدد نشان می‌دهد که صرف‌نظر از قیمت هر واحد، بزرگی بازار وابسته به تعداد واحدهای در گردش نیز هست.

تفاوت سهم شناور با سهام کل

سهم شناور (Free-Float Shares) بخشی از کل سهام شرکت یا توکن‌های پروژه است که به‌صورت آزاد در بازار قابل خرید و فروش هستند. این سهام در اختیار مدیران، موسس ها یا نهادهای خاص نیست و نقدشوندگی بیشتری دارد.

در مقابل، سهام کل (Total Shares) شامل تمام واحدهای صادر شده توسط شرکت یا پروژه است، حتی آن‌هایی که هنوز وارد بازار نشده‌اند یا در حساب‌های قفل‌شده نگهداری می‌شوند.

برای تحلیل دقیق‌تر مارکت کپ، توجه به سهم شناور اهمیت بالایی دارد. پروژه‌هایی با سهم شناور پایین ممکن است به‌راحتی تحت تاثیر معاملات محدود دچار نوسان شدید شوند. در مقابل، پروژه‌هایی با سهم شناور بالا معمولا ثبات بیشتری در قیمت دارند.

دسته‌ بندی شرکت‌ ها در سال 2025

در سال 2025، شرکت‌ها بر اساس اندازه بازارشان در دسته‌های مشخصی قرار می‌گیرند. این دسته‌بندی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ریسک، بازده و جایگاه هر شرکت را راحت‌تر ارزیابی کنند. این دسته‌ها بر مبنای مقدار سرمایه بازار (Market Capitalization) تعیین شده‌اند که از ضرب تعداد سهام در قیمت هر سهم به‌دست می‌آید. در ادامه با گروه‌های اصلی آشنا می‌شویم:

• شرکت‌های مگا کپ
  اندازه بازار این شرکت‌ها بالاتر از 200 میلیارد دلار است و معمولا شامل غول‌های فناوری یا انرژی می‌شوند.

• شرکت‌های بزرگ یا Large-cap
  بین 10 تا 200 میلیارد دلار سرمایه بازار دارند و شرکت‌های پایدار و مشهور بازار را در بر می‌گیرند.

• شرکت‌های میان‌رده یا Mid-cap
  سهم بازار بین 2 تا 10 میلیارد دلار دارند و معمولا در مرحله رشد قرار دارند.

• شرکت‌های کوچک یا Small-cap
  بین 250 میلیون تا 2 میلیارد دلار ارزش بازار دارند و اغلب شرکت‌هایی جوان با پتانسیل رشد بالا هستند.

• شرکت‌های میکرو یا Micro-cap
  زیر 250 میلیون دلار مارکت کپ دارند و جزو پرریسک‌ترین گزینه‌ها در بازار محسوب می‌شوند.

• شرکت‌های نانو یا Nano-cap
  Market Cap این شرکت‌ها زیر 50 میلیون دلار است و اغلب ناپایدار و کم‌معامله هستند.

محدوده‌ های ارزش برای هر دسته از شرکت‌ ها

در طبقه‌بندی Market Cap، هر دسته دارای محدوده‌ای مشخص از ارزش بازار است که به صورت دلاری تعریف شده. برای مثال، در شاخص‌های S&P آمریکا، شرکت‌هایی با سهم بازار حداقل 20.5 میلیارد دلار می‌توانند وارد شاخص S&P 500 شوند. در مقابل، شرکت‌هایی با ارزش بین 1 تا 7.4 میلیارد دلار در S&P 600 قرار می‌گیرند. این محدوده‌ها به‌مرور زمان و با توجه به تورم و شرایط بازار تعدیل می‌شوند، ولی معیارهای پایه برای تحلیلگران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای به‌شمار می‌آیند.

مارکت کپ کریپتو چقدر است؟

Market Cap در بازار ارز دیجیتال، برابر است با ضرب تعداد کوین‌های در گردش در قیمت فعلی هر کوین. این عدد تصویری از اندازه بازار یک ارز دیجیتال مثل بیت‌کوین یا اتریوم ارائه می‌دهد. برای مثال، اگر قیمت بیت‌کوین 24 هزار دلار و تعداد کوین‌های در گردش 19.8 میلیون باشد، اندازه بازار آن حدود 475 میلیارد دلار خواهد بود. این شاخص نه‌تنها نشان‌دهنده ارزش اقتصادی یک ارز دیجیتال است، بلکه برای مقایسه و تحلیل روند بازار نیز کاربرد گسترده‌ای دارد.

مارکت کپ فعلی بازار جهانی ارزهای دیجیتال

تا ژوئن 2024، ارزش کل بازار جهانی ارزهای دیجیتال از 2.56 تریلیون دلار فراتر رفته است. این عدد حاصل جمع مارکت کپ تمام ارزهای دیجیتال در گردش است. در سال 2021، این عدد به اوج 3 تریلیون دلار رسید اما سپس با نوساناتی مواجه شد. بیت‌کوین با بیش از 1.34 تریلیون دلار، در صدر قرار دارد و اتریوم نیز حدود 425 میلیارد دلار ارزش بازار دارد. این داده‌ها نشان می‌دهند که ارزش بازار کریپتو یکی از شاخص‌های کلیدی برای سنجش سلامت بازار ارز دیجیتال است.

تفاوت Market Cap واقعی و مارکت کپ رقیق‌ شده (Diluted) در کریپتو

در بازار ارز دیجیتال، دو نوع ارزش بازار مهم هستند: واقعی و رقیق‌شده (Fully Diluted Market Cap). مارکت کپ واقعی از تعداد کوین‌های در گردش استفاده می‌کند، ولی مارکت کپ رقیق‌شده فرض می‌کند که تمام کوین‌هایی که امکان استخراج دارند، در حال حاضر وارد بازار شده‌اند. تحلیلگران از این تفاوت برای پیش‌بینی ریسک‌های آینده استفاده می‌کنند، چون عرضه بیشتر می‌تواند باعث کاهش قیمت شود.

مهم‌ ترین تفاوت‌ های مارکت کپ سنتی و کریپتو

در سهم بازار سنتی، تعداد سهام مشخص و اغلب ثابت است، ولی در بازار کریپتو، عرضه کوین می‌تواند متغیر یا محدود باشد. به‌علاوه، نوسانات شدید در قیمت ارزهای دیجیتال باعث تغییرات لحظه‌ای در Market Cap می‌شود. در حالی که سهام سنتی معمولا با داده‌های مالی و صورت‌های سود و زیان تحلیل می‌شوند، ارزهای دیجیتال بیشتر تحت‌تأثیر هیجانات بازار، عرضه، تقاضا و پروژه‌های پشت‌صحنه هستند.

همچنین سهم بازار کریپتو کمتر برای ارزش‌گذاری دقیق استفاده می‌شود و بیشتر جنبه مقایسه‌ای و روانی دارد. در مقابل، در بازار بورس، Market Cap به‌عنوان مبنایی برای ارزش شرکت، تخصیص در شاخص‌ها و تحلیل‌های بنیادی به‌کار می‌رود.

نوسانات بالا و تأثیر آن بر مارکت کپ کریپتو

ارزهای دیجیتال به نوسانات شدید قیمتی معروف هستند. این نوسانات ناشی از عوامل مختلفی مثل اخبار سیاسی، تغییرات قوانین، یا احساسات کاربران بازار است. وقتی قیمت یک ارز دیجیتال در عرض چند ساعت به‌طور چشمگیری کاهش یا افزایش میابد، سهم بازار آن هم به‌سرعت تغییر می‌کند. این نوسانات، محاسبه دقیق و بلندمدت ارزش بازار کریپتو را دشوار می‌کند و باعث می‌شود که تحلیلگران برای تصمیم‌گیری، ابزارهای مکمل دیگری هم در نظر بگیرند.

چه عواملی باعث تغییر در Market Cap می‌ شوند؟

در بازارهای سنتی و ارزهای دیجیتال، عوامل متفاوتی می‌توانند باعث رشد یا افت مارکت کپ شوند. در ادامه مهم‌ترین عوامل را برای هر دو بازار بررسی می‌کنیم:

• تغییر در قیمت سهام یا کوین
  مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده، قیمت است که به‌صورت لحظه‌ای در بازار تعیین می‌شود.

• افزایش یا کاهش تعداد سهام یا توکن
  انتشار سهام جدید یا استخراج کوین‌های بیشتر، باعث افزایش سهم بازار می‌شود.

• خرید و فروش‌های عمده
  معامله‌های بزرگ می‌توانند به‌طور مستقیم قیمت را تحت‌تأثیر قرار دهند.

• اجرای پروژه‌های توسعه‌ای
  در دنیای کریپتو، اعلام همکاری جدید یا بروزرسانی فنی می‌تواند تأثیر زیادی روی قیمت و در نتیجه سهم بازار داشته باشد.
• شرایط اقتصادی
  نرخ بهره، سیاست‌های پولی یا تورم می‌توانند در بازارهای سنتی و ارز دیجیتال به‌شدت تأثیرگذار باشند.

عوامل مؤثر در شرکت‌ های سنتی

در بازار سنتی، Market Cap شرکت‌ها عمدتا به سودآوری، صورت‌های مالی، موقعیت بازار و چشم‌انداز رشد آن‌ها بستگی دارد. انتشار گزارش‌های فصلی، افزایش درآمد، برنامه‌های توسعه یا حتی ادغام با شرکت‌های دیگر، باعث تغییر ارزش سهام و در نتیجه Market Cap می‌شود. همچنین تصمیماتی مثل بازخرید سهام یا انتشار سهام جدید، تعداد سهام در گردش را تغییر داده و تاثیر مستقیم بر این شاخص دارند.

عوامل خاص تأثیرگذار در بازار کریپتو

در بازار ارز دیجیتال، ساختار پروژه، مدل عرضه کوین، وضعیت توسعه‌دهندگان، امنیت شبکه و کاربرد واقعی پروژه نقش کلیدی در تعیین سهم بازار دارند. علاوه‌بر این، نوسانات روانی بازار، حمایت اینفلوئنسرها، یا حتی یک توییت معروف، می‌تواند باعث رشد یا سقوط ناگهانی قیمت شود.

عرضه اولیه کوین (ICO)، فرآیندهای رقیق‌سازی، فورک‌ها (Forks) و تغییرات الگوریتم استخراج از دیگر عوامل تخصصی تأثیرگذار هستند. به‌همین دلیل، تحلیل مارکت کپ در بازار کریپتو به درک دقیق‌تری از ویژگی‌های هر پروژه نیاز دارد.

مقایسه Market Cap با ارزش سازمانی (Enterprise Value)

مارکت کپ تنها قیمت سهام منتشر شده شرکت را نشان می‌دهد و شامل بدهی، نقدینگی یا دارایی‌های دیگر نمی‌شود. در مقابل، ارزش سازمانی (Enterprise Value یا EV) شامل مجموع ارزش سهام، بدهی‌ها، سهام ممتاز و کسر موجودی نقدی است.

این تفاوت باعث می‌شود EV برای تحلیلگران حرفه‌ای ابزار دقیق‌تری باشد. به‌ویژه در مواقعی مثل ارزیابی خرید شرکت، سرمایه‌گذاری کلان یا مقایسه بین شرکت‌های با ساختار مالی متفاوت، استفاده از EV توصیه می‌شود. مارکت کپ برای اندازه‌گیری اندازه بازار و شناخت موقعیت شرکت کفایت می‌کند، ولی EV تصویر کامل‌تری از ارزش اقتصادی واقعی شرکت ارائه می‌دهد.

تأثیر تورم، فناوری و بحران‌ های مالی بر رشد Market Cap

سهم جهانی بازار در طول زمان تحت تاثیر سه عامل مهم بوده است: تورم، نوآوری فناوری و بحران‌های مالی. تورم بالا، اغلب باعث کاهش قدرت خرید سرمایه‌گذاران شده و ارزش بازار را پایین می‌آورد. فناوری اما در جهت عکس عمل کرده است.

ظهور شرکت‌های فناوری مانند اپل، آمازون و مایکروسافت، باعث افزایش سریع این شاخص در بازار آمریکا شد. در مقابل، بحران‌های مالی مثل رکود 2008 یا کرونا، با ایجاد نااطمینانی، ارزش بازار را کاهش دادند. ترکیب این سه عامل در طول زمان، باعث شکل‌گیری چرخه‌های رشد و سقوط در ارزش کل بازار جهانی شده است.

کاربردهای مارکت کپ در ساخت پرتفوی سرمایه‌ گذاری

سرمایه‌گذاران از ارزش بازار برای انتخاب ترکیب مناسبی از سهام شرکت‌های بزرگ، متوسط و کوچک استفاده می‌کنند. هر سطح از این شاخص، ریسک و بازده خاص خود را دارد و همین موضوع باعث می‌شود تصمیم‌گیری در چینش پرتفوی، به یک مهارت تحلیلی نیاز داشته باشد.

برخی از کاربرد ها عبارت‌اند از:

• استفاده از سهام مگا کپ برای ثبات بیشتر
  شرکت‌های بزرگ با ارزش بازار بالا، نوسان کمتری دارند و برای سرمایه‌گذاری محافظه‌کارانه مناسب‌اند.
• استفاده از میدکپ‌ها برای رشد متعادل
  شرکت‌های متوسط در حال رشد هستند و می‌توانند تعادل مناسبی بین ریسک و بازده ایجاد کنند.
• ورود اسمال کپ‌ها برای سودآوری بالا
  سهام شرکت‌های کوچک، ریسک بیشتری دارند ولی در صورت موفقیت، می‌توانند بازدهی چشم‌گیری داشته باشند.

استفاده از Market Cap در انتخاب ETF و صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری

Market Cap نقش مهمی در طراحی و انتخاب ETF (صندوق‌های قابل معامله در بورس) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایفا می‌کند. بسیاری از ETF ها به‌صورت اختصاصی برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی با سهم بازار مشخص مثل ETF شرکت‌های مگا کپ، میدکپ یا اسمال کپ طراحی شده‌اند.

در نتیجه، سرمایه‌گذاران می‌توانند با انتخاب ETF بر پایه ارزش بازار، سطح ریسک و نوع بازده مورد نظر خود را کنترل کنند. همچنین، مدیران صندوق‌ها نیز از این معیار برای ساخت سبد متوازن و هدفمند استفاده می‌کنند.

بیشتر بخوانید: شت کوین چیست؟ شت کوین ها را بخریم یا نه؟

چرا مارکت کپ شاخصی ناکافی برای ارزیابی کامل است؟

با وجود کاربردهای زیاد، Market Cap همیشه نمایانگر ارزش واقعی شرکت نیست. این شاخص فقط تعداد سهام ضرب‌در قیمت را نشان می‌دهد و ساختار مالی، بدهی‌ها، سودآوری و موجودی نقدی را نادیده می‌گیرد.

مثلا دو شرکت با سهم بازار یکسان، می‌توانند وضعیت مالی کاملا متفاوتی داشته باشند؛ بنابراین، استفاده از این معیار به‌تنهایی ممکن است منجر به تصمیم‌های نادرست سرمایه‌گذاری شود. در تحلیل دقیق‌تر، معیارهایی مانند ارزش سازمانی، نسبت سود به قیمت و بازده سرمایه به‌کار گرفته می‌شوند.

آینده مارکت کپ در بازارهای سهام و ارز دیجیتال

پیش‌بینی آینده Market Cap در بازارهای مالی، تحت‌تأثیر عواملی مانند پیشرفت فناوری، رشد بازارهای نوظهور و تحول در ساختار سرمایه‌گذاری‌ها خواهد بود. در بازار سهام، احتمال افزایش نفوذ شرکت‌های فناوری و سلامت وجود دارد. در بازار ارز دیجیتال نیز، توسعه پروژه‌های بلاکچینی و پذیرش عمومی می‌تواند باعث رشد قابل‌توجه در ارزش بازار شود.

ارزش بازار به‌عنوان یک شاخص سنتی، احتمالا در آینده با ابزارهای جدیدتری ترکیب خواهد شد تا تصویر دقیق‌تری از ارزش دارایی‌ها ارائه دهد. با ورود دارایی‌های دیجیتال، معیارهای تحلیل نیز به‌سمت مدل‌های ترکیبی و هوشمندتر حرکت خواهند کرد.

تاثیر نوآوری‌ های بلاکچین بر نحوه ارزیابی Market Cap

پروژه‌هایی با مدل توکنومیک خاص یا عرضه متغیر، نیاز به شاخص‌هایی فراتر از مارکت کپ دارند. برای نمونه، استفاده از معیارهایی مثل TVL (ارزش قفل‌شده) یا نسبت گردش توکن‌ها، در کنار این شاخص، تحلیل دقیق‌تری ارائه می‌دهد.
در آینده، ترکیب داده‌های آن‌چین با تحلیل‌های سنتی، روش‌های نوینی برای ارزیابی واقعی ارزش دارایی‌ها به‌وجود خواهد آورد. این تحول باعث می‌شود تحلیل آن در بازار کریپتو پیچیده‌تر ولی دقیق‌تر باشد.

جمع ‌بندی مطالب مارکت کپ

مارکت کپ (Market Capitalization) یکی از مهم‌ترین مفاهیم در دنیای سرمایه‌گذاری است. این شاخص با ضرب قیمت فعلی یک سهم یا ارز دیجیتال در تعداد در گردش آن به‌دست می‌آید. با همین فرمول ساده، می‌توان ارزش کل بازار یک دارایی را تخمین زد. اگر دنبال سرمایه‌گذاری هوشمندانه هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتما سری به سایر مقالات وبلاگ بالینکس بزنید.