دای چیست؟ راهنمای کامل ارز دیجیتال (DAI)

در دنیای بی‌ثبات ارزهای دیجیتال، کاربران ایرانی بیش از همیشه به دنبال راهی امن برای حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند؛ جایی که ارز دیجیتال دای (DAI) به‌عنوان یک استیبل کوین غیرمتمرکز، جایگاهی ویژه پیدا کرده است. برخلاف تتر یا دیگر رمزارزهای متمرکز، دای به واسطه‌ سازوکار غیرمتمرکز خود تحت کنترل هیچ نهاد دولتی یا شرکت خاصی نیست و همین ویژگی، آن را به انتخابی محبوب در کشورهایی با محدودیت‌های مالی و تحریم مانند ایران تبدیل کرده است. در این مقاله با دای، نحوه عملکرد آن، مزایا، ریسک‌ها و کاربردهایش در دنیای دیفای آشنا می‌شویم.

ارز دیجیتال دای چیست؟

دای (DAI) یک استیبل کوین و مبتنی بر اتریوم است این توکن بر اساس استاندارد ERC-20 بر روی شبکه بلاکچین اتریوم کار می‌کند. توسعه ارز دیجیتال دای، توسط میکر پروتکل (Maker Protocol) و میکردائو (MakerDAO) مدیریت می‌شود. میکر در مجموع یک سیستم حمایت کننده از استیل کوین دای است. این سیستم باعث می‌شود که هر دای مساوی با یک دلار باشد.

در این شیوه به جای این که وثیقه فیزیکی دلار برای حفظ ارزش ارائه شود، یک پروتکل با استفاده از الگوریتم‌هایی توانسته دای را در حالت غیر متمرکز مساوی با یک دلار حفظ کند. دای تا این لحظه به لحاظ ارزش بازار رتبه اولین استیبل کوین غیرمتمرکز را به خود اختصاص داده است.

میکر پروتکل چگونه دای را مدیریت می‌ کند؟

میکر پروتکل یک قرارداد هوشمند است که بر بستر بلاکچین اتریوم کار می‌کند. این پروتکل خدماتی شبیه به خدمات بانکی با ارز دیجیتال ارائه می‌دهد. میکر به کاربران کمک می‌کند تا با وثیقه گذاری یا قفل کردن ارزهای دیجیتال بتوانند وام غیرمتمرکز دریافت کنند.

به این سیستم اقتصاد دو توکنی گفته می‌شود؛ به‌این ترتیب که شما یک توکن را به عنوان وثیقه ارائه می‌دهید تا بتوانید در مقابل آن توکن دیگری را دریافت کنید تا از مزایای خاص توکن دوم بهره‌مند می‌شوید. این سیستم مالی شباهت بیشتری با آنچه که به عنوان وام‌های سنتی می‌شناسید، دارد.

تاریخچه ارز دیجیتال دای

با توجه به اینکه بازار بسیاری از ارزهای دیجیتال دارای نوسانات زیادی بودند، پروژه میکر با دو هدف اساسی اقتصادی پا به عرصه گذاشت. اولین هدف آن ایجاد یک استیبل کوین با ثبات بسیار بالا و دومین آن غیرمتمرکز بودن آن است. کلمه دای در زبان چینی به معنی وام بوده و با ارز دیجیتال دیگه‌ای به نام میکر تعامل دارد. هر دوی این ارزها روی سیستم بلاکچین اتریوم کار می‌کنند. پروژه ایجاد ارز دیجیتال دای از سال ۲۰۱۴ کلید خورد و تیم توسعه دهنده آن با پشت سر گذاشتن موانع الگوریتمی و اقتصادی توانستند آن را در دسامبر ۲۰۱۷ راه اندازی کنند.

دای به عنوان یک توکن غیرمتمرکز شهرت بالایی دارد. در واقع، ایجاد آن منجر به توسعه مفاهیم متعدد DeFi شد. اگر امروزه، استیبل کوین‌های زیادی وجود دارند، عمدتاً به این دلیل است که دای خود را به عنوان یک نمونه موفق معرفی کرده است. بدون این رمز ارز، DeFi نمی‌توانست به این سرعت تکامل یابد.

امروزه بسیاری از DEX ها DAI را برای مبادله ارائه می کنند. به عنوان مثال تتر (USDT) پرکاربردترین استیبل کوین امروزی و DAI هم یک نسخه استیبل کوین و مستقل از دلار در بلاک چین است. هر دو مساوی با یک دلار هستند ولی یکی از تفاوت‌های بزرگ این دو به متمرکز بودن تتر و غیر متمرکز بودن دای است.

تیم تشکیل دهنده دای

رونه کریستنسن (Rune Christensen) یکی از بنیانگذاران و مدیر عامل MakerDAO، یکی از قدیمی ترین و بزرگترین پلتفرم های وام دهی مالی غیرمتمرکز (DeFi) و صادرکننده استیبل کوین دای (DAI) است. رونه کریستنسن (Rune Christensen) یک کارآفرین دانمارکی بود که به همراه نیکولای موشگیان در سال 2014 بنیاد میکر را ایجاد کردند.

بنیاد میکر یک سازمان غیر متمرکز و خودمختار به نام MakerDAO را به وجود آورد. همچنین برای پشتیبانی و مدیریت بهتر فرایند ایجاد دای، پروتکل Maker را به وجود آورد. این سیستم مدیریتی غیرمتمرکز قیمت DAI را با قیمت دلار معرفی می‌کند. بنیاد میکر باعث شده که علاوه بر این، ثبات ارزش دای با ترکیبی از کوین‌های دیگر تضمین شود. به‌این ترتیب، هر بار که یک دای جدید ایجاد می‌شود، یک کوین برای وثیقه‌ی آن قفل می‌شود.

معماری شبکه دای چیست؟

همانطور که پیشتر به آن اشاره کردیم رمز ارز دای یک توکن با استاندارد ERC-20 مبتنی بر شبکه بلاک چین اتریوم است. از آنجایی که این ارز با هدف ایجاد ثبات بیشتر در بازارهای رمز ارز به وجود آمد، با استفاده از پروتکل میکر که توسط میکر دائو اعمال می‌شود، قیمت خود را ثابت نگه می‌دارد.

این ارز دیجیتال به عنوان پشتوانه از هیچ ارز فیاتی استفاده نمی‌کند؛ بلکه پشتوانه آن سایر ارزهای دیجیتالی هستند که به عنوان وثیقه قفل می‌شوند. مقدار ارز دیجیتالی که برای دریافت دای باید قفل شود بیشتر از ارزش دای دریافتی است. این سیاست برای این مسئله اعمال می‌شود که ممکن است در اثر نوسانات ارزی، ارز وثیقه ناگهان دچار افت ارزش شود.

اگر عرض وثیقه بیش از حد دچار افت ارزش شود، افرادی به عنوان حامی اقدام به شناسایی این قراردادهای پر ریسک می‌کنند. پس از شناسایی این قراردادها مقداری از وثیقه برای حفظ ارزش دای به فروش می‌رسد و درصدی از آن به حامی داده می‌شود و همچنین مقداری از آن به صاحب اصلی آن باز می‌گردد. از طرف دیگر در صورتی که ارزش عرض وثیقه همچنان بالا باشد شخص گیرنده وام می‌تواند هر وقت که لازم دانست دای را پس داده و وثیقه خود را به شرط پرداخت کمی کارمزد دریافت کند. به این ترتیب بازپرداخت وام‌های ارز دیجیتال تضمین می‌شود.

چگونه ارزش دای حفظ می‌شود؟

همانطور که می‌دانید ارزش ارزهای دیجیتال مستقیماً به عرضه و تقاضا کریپتوکارنسی برمی‌گردد، اما پروتکل میکر اجازه نمی‌دهد که ارزش دای چندان افزایش یا کاهش پیدا کند. اگر در اثر دریافت و تولید بیش از حد دای قیمت آن کمی کاهش پیدا کند، با کاهش کارمزد تبدیل مواجه می‌شود که تعداد دای موجود در بازار کاهش پیدا کند و قیمت آن با دلار دقیقاً برابر شود؛ اگر در اثر کاهش موجودی دای در بازار ارزش آن کمی افزایش پیدا کند در نهایت با قیمت یک دلار فیکس شده و معامله می‌شود.

مزایا و معایب ارز دیجیتال دای چیست؟

در جدول زیر، به بررسی مزایا و معایب ارز دیجیتال دای، پرداخته شده است. 

مزایای ارز دیجیتال دای (DAI)	معایب ارز دیجیتال دای (DAI)
کاملا غیرمتمرکز و مستقل از نهادهای دولتی	محدودیت در انتخاب نوع رمزارز برای وثیقه‌گذاری
مناسب برای کاربران کشورهای تحت تحریم	مناسب‌تر برای افراد آشنا با فضای دیفای
ثبات قیمتی بالا و برابر با یک دلار	ریسک از دست رفتن وثیقه در صورت افت ارزش آن
بدون نیاز به احراز هویت در استفاده از پروتکل میکر	عدم پشتیبانی از استخراج مستقیم مانند بیت‌ کوین
پذیرفته شده در اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز	رقابت با سایر استیبل کوین‌ها ممکن است تقاضا را کاهش دهد
امنیت بالا و بدون سابقه هک تاکنون	پیچیدگی نسبی در درک ساختار اقتصادی پروژه برای تازه‌کارها

امنیت ارز دای

از نظر امنیتی ارز دیجیتال دای کاملاً وابسته و تحت پوشش شبکه بلاک چین اتریوم قرار دارد. پس با این سیاست کلیه امور مربوط به بیس امنیت ارز دای به اتریوم برمی‌گردد. از زمان معرفی دای تاکنون هیچ حمله هکری روی آن صورت نگرفته و سابقه آن از این نظر پاک است. از طرف دیگر با وجود حاکمیت آن با کمک ارز میکر هیچ نهاد متمرکز و دولتی، نقشی در مدیریت آن ندارد. این ویژگی باعث ایجاد یک بازار آزاد و بدون ایجاد قیمت دستوری و مداخله خارجی می‌شود.

در صورتی که امنیت ارزش توکن دای به خطر بیفتد، میکر دائو سیستم ارائه دای را به صورت اضطراری و امن از کار می‌اندازد تا دارایی‌های منتشر شده برای صاحبان آنها همچنان دارای ارزش و امنیت بالایی باشد.

بهترین کیف پول دای

شما می‌توانید رمز ارز دای را در کیف پول‌های گرم یا آنلاین و کیف پول‌های سرد یا آفلاین ذخیره کنید. این کیف پول‌ها شامل موارد زیر هستند.

کیف پول تراست والت (Trust Wallet)

یکی از امن‌ترین و شناخته شده‌ترین کیف پول‌های آنلاین محسوب می‌شود که با سیستم غیر متمرکز، کلیدهای خصوصی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این کیف پول رابط کاربری نسبتاً آسانی داشته، دارای نسخه موبایلی بوده و با توجه به رایگان بودن آن به سرعت در بازار جهانی گسترش پیدا کرده است.

کیف پول مای اتر والت (MYETHERWALLET)

یکی از کیف پول‌هایی که می‌توان آن را به افراد حرفه‌ای در بازار کریپتوکارنسی معرفی کرد، کیف پول مای اتر والت است. این کیف پول با داشتن سطح امنیت بالا امکانات متعددی را در خدمات تحت وب خود ارائه می‌دهد.

کیف پول کوینومی (Coinomi Wallet)

یکی دیگر از کیف پول‌هایی که به لحاظ امنیت و هم به لحاظ رابط کاربری حرف زیادی برای گفتن دارد، کیف پول کوینومی است. این کیف پول در انواع نرم‌افزارهای دسکتاپ و موبایل خود توانسته رابط کاربری سبتاً ساده‌ای را به نمایش بگذارد.

کیف پول متامسک (Metamask)

کیف پول محبوب متامسک از استاندارد ERC-20 تریوم پشتیبانی می‌کند. همچنین می‌تواند خدماتی با سطح امنیت بالا را به صورت تحت وب به کاربران رمز ارز دای ارائه دهد.

در کنار مواردی که در بالا نام برده‌ایم، اگر مایل هستید از کیف پول سرد و آفلاین استفاده کنید، یکی از برترین گزینه‌های موجود در بازار کیف پول لجر نانو است. این محصول در دو مدل لجر نانو اس (Ledger Nano S) و مدل لجر نانو ایکس (Ledger Nano X) عرضه شده است. همچنین در کنار این محصول، برند ترزور نیز با مدل‌های ترزو وان (Trezor One) و ترزور تی (Trezor T) توانسته خدمات کیف پول با سطح امنیت بسیار بالایی را به کاربران ارائه دهد.

دایی در حال حاضر با توجه به مجموع ارزش بازار رتبه بیست و دوم را در بین سایر ارزهای دیجیتال دارد و مجموع حجم بازار آن به ۵ میلیارد و ۳۴۷ میلیون دلار می‌رسد. در ۲۴ ساعت گذشته بیش از ۵۰۰ میلیون دلار خرید و فروش داشته و جمع توکن‌های در گردش آن کمی بیشتر از ۵ میلیارد و ۳۴۷ میلیون است این تعداد نشان دهنده این است که مقدار ارزش هر دای کمی کاهش پیدا کرده است.

در یک هفته گذشته دای ۰.۰۳ درصد کاهش ارزش را به نام خود ثبت کرد. کاهش لحظه‌ای ارزش، در دو ماه پایانی سال ۲۰۲۳ بیشتر مشاهده میشد اما در یک ماه گذشته ثبات آن افزایش پیدا کرده است. مجموع نوسانات دای بسیار کم بوده و می‌توان به آن نمره خوبی به عنوان یک استیبل کوین داد.

کاربردهای رمز ارز دای چیست؟

با توجه به استیبل بودن، رمز ارز دای مناسب افرادی است که به دنبال ارز دیجیتال با ثبات قیمت بالا هستند. از طرف دیگر دای این امکان را فراهم می‌کند که با قفل کردن دارایی‌های دیجیتال مختلف بتوانید این رمز ارز را به صورت وام دریافت کنید. اگر میزان نوسانات ارزش این واحد ارزی بسیار بالا بود، ارزش آن به نسبت ارز قفل شده در مدت کوتاهی از تعادل خارج می‌شد. چنین پروتکل وام دهی برای رمز ارزهایی حتی با ارزش بازار بالاتر اما با نوسان بیشتر قابل تصور نیست.

چگونه ارز دیجیتال دای را بخریم؟

با انتخاب یک صرافی مطمئن و معتبر ایرانی مانند بالینکس می‌توانید پس از گذراندن مراحل احراز هویت اقدام به خرید ارز دیجیتال دای نمایید. این کار با استفاده از دارایی ریالی و کارت‌های عضو شبکه شتاب با سرعت و امنیت بالایی انجام می‌شود.

آیا استخراج دای امکان‌پذیر است؟

خیر؛ توکن دای قابل استخراج نیست و بر خلاف بیت کوین و اتریوم از طریق استخراج تولید نمی‌شود. کاربران می‌توانند با گذاشتن وثیقه که یک ارز دیجیتال دیگر است، برای خود دای تولید کنند. به‌این ترتیب دای‌های جدید تشکیل شده و به چرخه کریپتوکارنسی وارد می‌شوند.

نکته دیگر اینکه برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر که در عرضه و انتشار محدودیت دارند، برای دای هیچ محدودیتی تعریف نشده است. یعنی به هر تعداد از کاربران که بخواهند می‌توانند وثیقه گذاری کرده و به تعداد مورد نیاز دای را به صورت وام دریافت کنند. از ارزهای دیجیتالی مانند اتریوم (Ethereum)، مانا (MANA) و متیک (Matic) می‌توان به عنوان وثیقه برای دریافت دای استفاده کرد.

چطور با وثیقه‌گذاری رمزارز، توکن دای دریافت کنیم؟

برای دریافت دای، ابتدا باید وارد یکی از پلتفرم‌های معتبر وام‌دهی مبتنی بر Maker Protocol مانند Oasis Borrow شوید. سپس باید یک کیف پول مانند متامسک را به این پلتفرم متصل کرده و مقدار مشخصی از یک رمزارز (مانند ETH یا WBTC) را به‌عنوان وثیقه قفل کنید. در مرحله بعد، بر اساس مقدار وثیقه‌گذاری شده، می‌توانید مقدار مشخصی توکن DAI وام بگیرید. این فرآیند بدون نیاز به احراز هویت انجام می‌شود و تمام تراکنش‌ها روی بلاکچین اتریوم ثبت می‌شود.

در این سیستم، میزان وامی که می‌توانید دریافت کنید کمتر از ارزش کل وثیقه است (مثلا اگر 1000 دلار ETH قفل کنید، معمولا تا 600 دلار DAI قابل دریافت است). دلیل این فاصله، جلوگیری از لیکوئید شدن در صورت کاهش ارزش وثیقه است. اگر قیمت رمزارز وثیقه‌شده افت شدیدی داشته باشد، قرارداد هوشمند می‌تواند بخشی از آن را به فروش برساند تا ارزش دای حفظ شود. برای بازپرداخت وام، کافیست مقدار DAI دریافتی به‌علاوه کارمزد را بازگردانید تا وثیقه‌تان آزاد شود. به همین سادگی می‌توانید بدون فروش دارایی‌ دیجیتال، از ارزش آن برای دریافت استیبل کوین استفاده کنید.

توکن دای پس از بازگشت وام چه می‌شود؟

حال فرض می‌کنیم که شخص گیرنده وام با رمز ارز دای تصمیم گرفته که مقدار دایی‌های گرفته شده را پس بدهد و وثیقه خود را مجدداً دریافت کند. در این بین مقداری کارمزد از وی کسر شده و ارزهای دیجیتال که ثیقه گذاشته بود دریافت می‌شود.

در نهایت تمام دایه‌هایی که به سیستم برمی‌گرداند سوخته شده و از چرخه خارج می‌شوند. به این ترتیب دای‌ها همانطور که با سرعت تولید می‌شوند با سرعت هم سوزانده شده و از تعداد توکن‌های در گردش کاسته می‌شود.

دای بهتر است یا تتر؟ مقایسه دای و تتر 

در جدول زیر، به مقایسه تتر و دای پرداخته شده است. 

ویژگی	دای (DAI)	تتر (USDT)
نوع استیبل کوین	غیرمتمرکز (الگوریتمی)	متمرکز (با پشتوانه دلاری)
شبکه اصلی	اتریوم (ERC-20)	اتریوم، ترون، بایننس اسمارت چین و…
مدیریت و کنترل	MakerDAO (سازمان غیرمتمرکز)	شرکت Tether Limited
نیاز به احراز هویت	ندارد (در استفاده از پروتکل دیفای)	دارد (در برخی پلتفرم‌ها و برداشت‌ها)
میزان شفافیت	بالا (کد باز و قابل بررسی)	متوسط (ابهام در ذخایر دلاری)
ریسک تحریم و مسدودسازی	پایین‌تر برای کاربران ایرانی	بالاتر (احتمال مسدودی توسط شرکت)
کاربردها	وام‌دهی، ذخیره ارزش، ترید در دیفای	ترید، پرداخت سریع، نقدینگی بالا
حجم بازار	حدود 5 میلیارد دلار	بیش از 110 میلیارد دلار
ثبات قیمتی	نوسان کم (تا ±0.01$)	بسیار پایدار (همیشه نزدیک به $1)

آنچه که از مقاله دای چیست؟ آموختیم:

ارز دیجیتال دای یک توکن ERC-20 مبتنی بر شبکه بلاک چین اتریوم است که توسط بنیاد میکر با به وجود آوردن پروتکل میکر و میکردائو پشتیبانی و مدیریت می‌شود. هدف دای حفظ ثبات ارزش یک ارز دیجیتال در بازار کریپتوکارنسی و اعطای وام به صورت غیر متمرکز و در ازای سایر رمز ارزهای معتبر است.