احراز هویت KYC چیست؟ آیا KYC برای ایرانیان اجباری است؟

با رشد سریع ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاکچین، یکی از چالش‌های استفاده از صرافی‌ های متمرکز، احراز هویت (KYC) است. KYC، فرآیندی استاندارد در موسسات مالی برای شناسایی و تایید هویت کاربران بوده که برای مقابله با پول‌شویی، کلاهبرداری و تامین مالی تروریسم طراحی شده است. امروزه در اکثر صرافی‌های ارز دیجیتال و پلتفرم‌های مالی آنلاین، احراز هویت KYC اجباری است. حال این سوال مهم مطرح می‌شود که آیا کاربران ایرانی نیز باید این مراحل و احراز آن را طی کنند؟ آیا امکان استفاده از این پلتفرم‌ها بدون KYC برای ایرانیان وجود دارد؟ در این مقاله به بررسی دقیق مفهوم KYC و الزامات آن برای کاربران ایرانی خواهیم پرداخت.

احراز هویت KYC چیست؟

KYC به معنای Know Your Customer یا شناخت مشتری است. این فرآیند به موسسات مالی و صرافی‌های ارز دیجیتال کمک می‌کند تا هویت مشتریان خود را شناسایی و تایید کنند. با استفاده از KYC، شرکت‌ها می‌توانند فعالیت‌های مشکوک را شناسایی کرده و از بروز خطرات مربوط به کلاهبرداری، پولشویی و تامین مالی تروریسم جلوگیری کنند.

در حوزه ارزهای دیجیتال، KYC به این معناست که کاربران باید اطلاعات شخصی خود را هنگام ثبت‌نام ارائه و مدارک شناسایی (مانند پاسپورت، کارت ملی، گواهی‌نامه رانندگی، ارسال عکس یا ویدئو سلفی یا تطبیق چهره و قبض محل سکونت) خود را تایید کنند تا بتوانند به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بپردازند. این فرآیند به علت نبود قوانین و مقررات مشخص در گذشته، یکی از چالش‌های اصلی در صنعت ارزهای دیجیتال به شمار می‌رفت.

علت ضروری بودن احراز هویت KYC چیست؟

به نظر شما علت الزامی بودن احراز هویت KYC چیست؟ ضرورت اجرای فرآیند احراز هویت KYC به دلایل متعددی مربوط است که هم جنبه‌های قانونی دارد و هم از نظر امنیتی و تجاری اهمیت بالایی دارد. دولت‌ها و نهادهای نظارتی در بسیاری از کشورها، شرکت‌های مالی و صرافی‌ها را ملزم کردند تا با اجرای دقیق احراز هویت KYC، از ورود افراد ناشناس و غیرقابل ردیابی به سیستم مالی جلوگیری کنند. در ادامه سه علت مهم و اساسی این موضوع رو بررسی خواهیم کرد:

• جلوگیری از کلاهبرداری و پولشویی؛
• افزایش اعتبار و اعتماد؛
• رعایت قوانین و مقررات.

جلوگیری از کلاهبرداری و پولشویی

یکی از ویژگی‌های بارز بازار ارزهای دیجیتال، ناشناس بودن و عدم شفافیت در معاملات است. این ویژگی‌ها می‌توانند زمینه را برای کلاهبرداری‌ها و پولشویی فراهم کنند. به عنوان مثال، مجرمان می‌توانند با ایجاد هویت‌های جعلی و استفاده از ارزهای دیجیتال، دارایی‌های غیرقانونی خود را به راحتی منتقل کرده و از نظارت قانونی پنهان بمانند.

بیشتر بخوانید: تمرکز زدایی چیست؟ آشنایی با هدف اصلی ارزهای دیجیتال

در اینجا، KYC به عنوان یک ابزار کلیدی عمل می‌کند. با اجرای فرآیند KYC، صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی قادر خواهند بود هویت کاربران خود را تایید کنند و از فعالیت‌های مشکوک جلوگیری کنند. این فرآیند شامل جمع‌آوری اطلاعات هویتی مانند نام، نشانی و شماره شناسایی ملی است. با این کار، امکان ردیابی و شناسایی افرادی که در فعالیت‌های غیرقانونی درگیرند، فراهم می‌شود و در نتیجه KYC به عنوان یک سد موثر در برابر کلاهبرداری‌ها و پولشویی‌ها عمل می‌کند.

افزایش اعتبار و اعتماد

اعتماد یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت هر بازار مالی است. در بازار ارزهای دیجیتال که به دلیل عدم نظارت مناسب، گاهی اوقات به عنوان یک محیط پرخطر شناخته می‌شود، اعتماد مشتریان اهمیت خاصی پیدا می‌کند. اجرای فرایند KYC می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی به این بازار کمک کند.

زمانی که صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی از KYC استفاده می‌کنند، این نشان‌دهنده این است که آن‌ها به حفظ امنیت کاربران و جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی متعهد هستند. این تعهد می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران جدید و حفظ مشتریان فعلی کمک کند. همچنین، با اجرای KYC، فرصت‌هایی برای ایجاد شفافیت و اعتماد در بازار ایجاد می‌شود که می‌تواند به ایجاد یک اکوسیستم پایدار و امن منجر گردد.

رعایت قوانین و مقررات

نبود نظارت و عدم رعایت قوانین به ویژه در بازارهای نوظهور، می‌تواند منجر به عدم ثبات و مشکلات قانونی جدی شود. بسیاری از کشورها به دنبال وضع قوانین و مقرراتی برای کنترل وضعیت ارزهای دیجیتال هستند. اجرای فرایند KYC یکی از الزامات مهم این قوانین است.

با توجه به اهمیت KYC، پلتفرم‌ها می‌توانند در راستای رعایت قوانین ملی و بین‌المللی عمل کنند. این اقدام نه تنها به جلوگیری از جریمه‌های قانونی کمک می‌کند بلکه همچنین به بهبود تصویر عمومی شرکت‌ها و افزایش پذیرش ارزهای دیجیتال در سطح کلان کمک خواهد کرد. از این رو، رعایت KYC به عنوان یک ابزار برای انطباق با قوانین و کاهش ریسک‌های قانونی به شمار می‌رود.

تفاوت AML و احراز هویت KYC چیست؟

در بازار مالی، به‌ ویژه در حوزه ارزهای دیجیتال، دو اصطلاح مهم به‌نام‌های AML (ضد پولشویی) و KYC (احراز هویت مشتری) به‌کار می‌روند که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند، اما در واقع اهداف و عملکردهای متفاوتی دارند. KYC بخشی از فرآیندهای کلی AML است و بیشتر بر شناسایی و تایید هویت کاربران تمرکز دارد. این مرحله شامل جمع‌آوری اطلاعات هویتی از کاربران است. هدف KYC این است که مشخص شود چه کسی در حال استفاده از خدمات مالی است و آیا اطلاعات ارائه‌ شده واقعی و قابل اعتماد هستند یا خیر.

در مقابل، AML یک چارچوب نظارتی گسترده‌تر است که مجموعه‌ای از سیاست‌ها، رویه‌ها و ابزارها را در بر می‌گیرد و هدف آن شناسایی، جلوگیری و گزارش فعالیت‌های مشکوک مالی است. AML شامل بررسی تراکنش‌ها، تحلیل الگوهای رفتاری کاربران، گزارش فعالیت‌های غیرعادی، و اجرای محدودیت‌هایی برای جلوگیری از پولشویی، تأمین مالی تروریسم یا فساد است. با رشد بازار ارزهای دیجیتال، رعایت این استانداردها از سوی صرافی‌ها و کاربران اهمیت دوچندانی پیدا کرده است، هرچند برخی معتقدند الزامات احراز هویت با ماهیت غیرمتمرکز رمزارزها در تضاد است.

چالش های احراز هویت KYC چیست؟

فرآیند KYC در حوزه ارزهای دیجیتال دارای چالش‌ها و شرایط خاص خود است. این اقدام امنیتی با وجود اهمیت بالایی که در فرآیندهای مالی دارد، با چالش‌ها و محدودیت‌هایی نیز همراه است که در برخی موارد می‌تواند کاربران یا حتی پلتفرم‌ها را با مشکل مواجه کند. در ادامه مهم‌ترین این موارد که هر تحلیل‌گر یا فعال حوزه کریپتو باید آن‌ها را بداند را تشریح خواهیم کرد:

• حریم خصوصی و امنیت اطلاعات؛
• تنوع مقررات جهانی؛
• هزینه‌ها و زمان‌بر بودن.

حریم خصوصی و امنیت اطلاعات

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در اجرای KYC حوزه ارزهای دیجیتال، حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعات شخصی کاربران است. در این فرآیند، کاربران مجبور به ارائه اطلاعات حساسی مانند شماره شناسایی، آدرس محل سکونت و اطلاعات مالی خود می‌شوند. این امر می‌تواند خطرات امنیتی بالایی را به همراه داشته باشد؛ زیرا درز یا سرقت این اطلاعات، تبعات جدی برای افراد و همچنین صدمه به اعتماد عمومی به این فناوری ایجاد می‌کند. به علاوه، برخی از کاربران به دلیل دغدغه‌های حریم خصوصی و تمایل به ناشناس بودن در معاملات خود، از ارائه این اطلاعات خودداری می‌کنند که می‌تواند به محدودیت‌های بیشتری در پذیرش ارزهای دیجیتال منجر شود.

تنوع مقررات جهانی

چالش دیگر، تنوع و عدم هماهنگی مقررات KYC در کشورهای مختلف است. هر کشور می‌تواند چارچوب‌های خاص خود را برای اجرای پروسه KYC تعریف کند که این موضوع می‌تواند به پیچیدگی‌های قانونی و عملیاتی برای شرکت‌ها و صرافی‌های ارز دیجیتال منجر شود. به عنوان مثال، یک صرافی که در کشورهای مختلف فعالیت می‌کند، باید با قوانین و الزامات مختلف KYC آشنا باشد و این کار می‌تواند هزینه و زمان زیادی را بطلبد. عدم تطابق مقررات ممکن است باعث ایجاد مشکلات قانونی و کنترلی برای دست‌اندرکاران این حوزه شود و نیاز به مشاوره‌های حقوقی و گزینش روش‌های تطبیق را به دنبال داشته باشد.

بیشتر بخوانید: آموزش نصب و راه اندازی Google Authenticator

هزینه‌ها و زمان‌بر بودن

اجرای فرآیند KYC در ارزهای دیجیتال علاوه بر چالش‌های فنی و حقوقی، هزینه‌های مالی بسیاری را به همراه دارد. هزینه‌های مربوط به جمع‌آوری و پردازش اطلاعات، استخدام نیروی انسانی برای نظارت بر این پروسه و همچنین هزینه‌های فنی برای طراحی سیستم‌های ایمن، ممکن است بار مالی سنگینی بر دوش شرکت‌ها بگذارد. همچنین، فرآیند KYC به دلیل نیاز به تایید هویت و بررسی سوابق، ممکن است زمان‌بر باشد و این مدت زمان می‌تواند تجربه کاربری را تحت تاثیر قرار دهد. طولانی شدن فرایند ثبت‌نام کاربران و تحمیل مراحل اضافی می‌تواند باعث ریزش کاربران و کاهش تمایل به استفاده از خدمات ارز دیجیتال شود.

احراز هویت KYC برای ایرانیان

احراز هویت KYC برای کاربران ایرانی با چالش‌ها و محدودیت‌های قابل‌توجهی همراه است. به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، بسیاری از صرافی‌ها و پلتفرم‌های مالی معتبر جهانی خدمات خود را به کاربران با هویت ایرانی ارائه نمی‌دهند یا در صورت شناسایی، حساب آن‌ها را مسدود می‌کنند. این موضوع باعث شده که احراز هویت برای ایرانیان در فضای بین‌المللی با ریسک‌هایی جدی همراه باشد.

از طرفی بسیاری از صرافی‌های خارجی به دلیل قوانین ضد پولشویی و مقررات مالی سخت‌گیرانه، به هیچ عنوان مدارک شناسایی صادر شده توسط ایران (مانند پاسپورت ایرانی) را نمی‌پذیرند. این موضوع باعث شده حضور کاربران ایرانی در فضای بین‌المللی مالی بسیار سخت باشد.

چالش‌ های KYC برای ایرانیان

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کاربران ایرانی در حوزه رمز ارز، عدم امکان احراز هویت در صرافی‌های معتبر بین‌المللی مانند Binance، Kraken یا Bybit است. بسیاری از این پلتفرم‌ها به محض شناسایی آی‌پی ایران یا مدارک هویتی ایرانی، حساب کاربران را مسدود می‌کنند. این موضوع باعث نگرانی بسیاری از کاربران ایرانی شده و ریسک بلوکه شدن دارایی‌ها را افزایش می‌دهد؛ مخصوصاً در مواقعی که صرافی‌ها بدون هشدار قبلی فرآیند KYC را برای همه کاربران اجباری می‌کنند.

راهکارها

برای عبور از این محدودیت‌ها، برخی کاربران ایرانی از روش‌هایی مانند استفاده از VPN یا VPS با آی‌پی کشورهای دیگر، فعالیت با مدارک افراد مقیم خارج یا حتی مدارک جعلی استفاده می‌کنند. همچنین برخی ترجیح می‌دهند از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) مانند Uniswap یا PancakeSwap استفاده کنند که نیازی به احراز هویت ندارند. البته استفاده از این روش‌ها با ریسک‌هایی مانند افشای هویت، مسدود شدن دارایی یا حتی اقدامات قانونی در سطح بین‌المللی همراه است.

انواع احراز هویت KYC چیست؟

احراز هویت مشتری (KYC) یکی از مهم‌ترین الزامات امنیتی در سیستم‌های مالی به‌ ویژه در صرافی‌های ارز دیجیتال است. این فرآیند بر اساس سطح دسترسی، خدمات ارائه‌ شده و میزان ریسک، صرافی‌ها از روش‌های مختلف احراز هویت استفاده می‌کنند تا امنیت کاربران و انطباق با قوانین را تضمین کنند. در ادامه با رایج ترین مکانیزم های احراز هویت آشنا خواهید شد.

• احراز هویت تک‌ عاملی (Single-Factor Authentication)
• احراز هویت دو‌ عاملی (2FA)
• ورود یکپارچه (SSO)
• احراز هویت چند‌عاملی (MFA)
• پروتکل احراز هویت پسورد (PAP)
• احراز هویت با چالش هندشیک (CHAP)
• پروتکل احراز هویت گسترده (EAP)

احراز هویت تک‌ عاملی (Single-Factor Authentication)

احراز هویت تک‌ عاملی ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین شکل تأیید هویت در سیستم‌های دیجیتال است. در این روش تنها یک عامل برای ورود به سیستم مورد نیاز است که معمولاً یک رمز عبور یا PIN است. اگرچه این روش از نظر سرعت و سهولت کاربرپسند است، اما از نظر امنیتی در سطح پایین‌تری قرار دارد و در برابر حملات هکری آسیب‌پذیر است. به همین دلیل، امروزه در سامانه‌های حساس کاربرد محدودی دارد.

احراز هویت دو‌ عاملی (2FA)

احراز هویت دو‌ عاملی به‌عنوان یک لایه امنیتی اضافی، پس از وارد کردن رمز عبور، از کاربر می‌خواهد یک مرحله دیگر برای اثبات هویت طی کند. این مرحله ممکن است شامل کد یک‌بار مصرف (OTP)، ارسال پیامک، ایمیل یا استفاده از اپلیکیشن‌هایی مانند Google Authenticator باشد. 2FA در صرافی‌های ارز دیجیتال به‌ طور گسترده استفاده می‌شود تا از دسترسی غیرمجاز جلوگیری شود.

ورود یکپارچه (Single Sign-On – SSO)

در روش ورود یکپارچه یا SSO، کاربران می‌توانند با استفاده از یک حساب معتبر (مانند گوگل، اپل یا فیسبوک) به چند سرویس مختلف وارد شوند، بدون اینکه نیاز به ورود جداگانه به هر سیستم باشد. این روش از طریق اعتبارسنجی بین ارائه‌دهنده هویت (مانند Google) و سرویس‌دهنده (مانند یک صرافی) کار می‌کند. مزیت SSO در ساده‌سازی فرآیند ورود است، اما وابستگی به سرویس‌های ثالث ممکن است خطرات امنیتی خاصی نیز ایجاد کند.

احراز هویت چند‌ عاملی (Multi-Factor Authentication – MFA)

MFA مدلی پیشرفته‌تر از احراز هویت است که در آن کاربر باید دو یا چند عامل امنیتی مختلف را برای ورود ارائه دهد. این عوامل می‌توانند شامل چیزی باشند که کاربر می‌داند (رمز عبور)، چیزی که دارد (موبایل یا توکن امنیتی)، و چیزی که هست (اثر انگشت یا تشخیص چهره). MFA به‌ویژه در پلتفرم‌های مالی و صرافی‌های ارز دیجیتال کاربرد فراوان دارد و یکی از قوی‌ترین روش‌ها برای مقابله با حملات سایبری است.

پروتکل احراز هویت پسورد (Password Authentication Protocol – PAP)

PAP یکی از قدیمی‌ترین و ابتدایی‌ترین پروتکل‌های احراز هویت است که طی آن رمز عبور کاربر به‌صورت متن ساده (Plain Text) از طریق شبکه منتقل می‌شود. به دلیل همین ضعف امنیتی، این روش سال‌هاست که دیگر در پلتفرم‌های جدی و حساس مانند صرافی‌ها استفاده نمی‌شود. استفاده از PAP ریسک بالایی دارد و در برابر حملات استراق سمع آسیب‌پذیر است.

احراز هویت با چالش هندشیک (Challenge Handshake Authentication Protocol – CHAP)

CHAP یکی از پروتکل‌های ایمن‌تر نسبت به PAP است که احراز هویت را به‌صورت دوره‌ای در یک نشست انجام می‌دهد. در این روش، سیستم به‌ طور تصادفی یک چالش برای کاربر ارسال می‌کند و منتظر پاسخ صحیح بر اساس رمز عبور یا اطلاعات قبلی ثبت‌شده می‌ماند. این روش از امنیت بهتری برخوردار است و بیشتر در سیستم‌هایی استفاده می‌شود که نیاز به بررسی مستمر اعتبار کاربر دارند.

پروتکل احراز هویت گسترده (Extensible Authentication Protocol – EAP)

EAP یک چارچوب انعطاف‌پذیر برای پیاده‌سازی انواع روش‌های احراز هویت است. این پروتکل خودش به‌ تنهایی یک روش خاص نیست، بلکه اجازه می‌دهد چندین مکانیسم مختلف (مانند رمز عبور، کارت هوشمند، بیومتریک و غیره) در یک بستر هماهنگ اجرا شوند. EAP اغلب در ارتباطات بی‌سیم، VPNها و شبکه‌های سازمانی برای حفظ امنیت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فناوری‌ های مورد استفاده در  احراز هویت KYC چیست؟

با گسترش فضای دیجیتال و افزایش تهدیدات سایبری، نیاز به روش‌های دقیق‌تر و هوشمندتر برای شناسایی کاربران اهمیت روزافزونی پیدا کرده است. فناوری‌های احراز هویت به مجموعه‌ای از راهکارهای فنی گفته می‌شود که به کمک آن‌ها می‌توان هویت افراد را به‌طور دقیق و امن در سیستم‌های دیجیتال تشخیص داد. در گذشته فقط از رمز عبور استفاده می‌شد، اما امروزه روش‌های پیشرفته‌تری به‌ کار گرفته می‌شود که هم دقت بالاتری دارند و هم تجربه کاربری بهتری ارائه می‌کنند.

• فناوری‌های احراز هویت مبتنی بر رمز عبور
• فناوری‌های احراز هویت مبتنی بر بیومتریک
• فناوری‌های احراز هویت مبتنی بر گواهی دیجیتال
• فناوری‌های احراز هویت مبتنی بر رمز الکترونیکی (E-Token)

فناوری‌های احراز هویت مبتنی بر رمز عبور 

در این روش، کاربران برای ورود به سیستم نیاز به وارد کردن یک رمز عبور دارند. این رمز می‌تواند ثابت یا یک‌بار مصرف باشد. اگرچه این فناوری همچنان کاربرد دارد، اما به‌تنهایی کافی نیست و در صورت عدم ترکیب با روش‌های دیگر، ریسک بالایی از نظر امنیتی به همراه دارد. رمزهای عبور در صورت ضعیف بودن یا استفاده مکرر در سرویس‌های مختلف به‌ راحتی قابل شناسایی توسط هکرها هستند.

فناوری‌های احراز هویت مبتنی بر بیومتریک

فناوری‌های بیومتریک از ویژگی‌های فیزیکی یا رفتاری منحصر به فرد افراد مانند اثر انگشت، تشخیص چهره، اسکن چشم یا حتی الگوی تایپ کردن برای تایید هویت استفاده می‌کنند. این روش‌ها دقت بسیار بالایی دارند و جعل آن‌ها دشوار است، به همین دلیل در صرافی‌های بین‌المللی و سیستم‌های مالی حساس به‌طور گسترده استفاده می‌شوند.

فناوری‌های احراز هویت مبتنی بر گواهی دیجیتال 

در این روش از گواهی‌های دیجیتال صادر شده توسط نهادهای معتبر (CA) برای اعتبارسنجی هویت کاربر استفاده می‌شود. این فناوری بیشتر در سازمان‌ها، بانک‌ها و پلتفرم‌هایی کاربرد دارد که نیاز به امنیت سطح بالا و ارتباط رمزنگاری‌شده دارند. گواهی دیجیتال معمولاً در قالب فایل یا توکن ذخیره می‌شود و با کلید خصوصی رمزگذاری می‌گردد.

فناوری‌های احراز هویت مبتنی بر رمز الکترونیکی (E-Token) 

E-Token ها دستگاه‌ها یا اپلیکیشن‌هایی هستند که یک کد امنیتی منحصر به فرد و موقت تولید می‌کنند. کاربر باید این کد را همراه با رمز عبور خود وارد کند تا وارد سیستم شود. این روش در بسیاری از سیستم‌های بانکی، VPNها و پلتفرم‌های معاملاتی استفاده می‌شود و به‌عنوان یکی از لایه‌های امن احراز هویت چند عاملی شناخته می‌شود.

آنچه از مقاله احراز هویت KYC چیست آموختیم :

در مقاله احراز هویت KYC چیست، به بررسی اهمیت این فرآیند مالی در حوزه‌ ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های مربوط به آن پرداختیم. این فرآیند به موسسات کمک می‌کند تا هویت مشتریان خود را تایید کرده و از فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی و تقلب جلوگیری کنند. با این حال، کاربران ایرانی به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی با موانع متعددی در این مسیر مواجه هستند. در انتها توصیه می‌کنیم سیاست‌های مربوط به پلتفرم‌های مالی خارجی مانند صرافی‌های ارز دیجیتال را به دقت بررسی کرده تا با بلوکه‌شدن دارایی‌ها و مسدودی حساب خود مواجه نشوید.

سوالات متداول